Alle ogen gericht op de centrale bankiers

Auteur: Koen Lauwers

De goudprijs dook vorige week voor het eerst in bijna een jaar onder de grens van 1700 dollar. Het niveau rond 1670-1680 dollar bleek sinds het voorjaar van 2020 al een aantal keer een stevige technische steun. Toch is het geen uitgemaakte zaak dat dit deze keer ook het geval zal zijn.

De oplopende rente en de aantrekkende dollar blijven de goudprijs drukken. Het is hierbij belangrijk om te vermelden dat nagenoeg alle grondstoffen worden getroffen omdat intussen ook het risico op een globale recessie drastisch is toegenomen. De grondstoffenindexen houden zich vrij sterk maar dat komt door het hoge gewicht van energie in die indexen. De energieprijzen staat nog steeds fors hoger dan bij de start van 2022. Dit zorgt voor een vertekend beeld op indexniveau want de prijzen van industriële metalen als koper en ijzererts maar ook andere grondstoffen als granen en katoen noteren fors onder de top.

Uitgedrukt in dollar noteert goud bijna 7% lager dan begin dit jaar. In euro is het een ander verhaal met een winst van meer dan 5%. Dit zet het rendement ten opzichte van andere activa in perspectief. Zilver presteert een stuk slechter dan goud. De prijs van het goedkoopste edelmetaal daalde naar het laagste niveau sinds het voorjaar van 2020 en noteert een vijfde lager dan begin dit jaar (9% in euro).

Op korte termijn is het sentiment heel negatief en het risico op een liquiditeitscrisis is nog steeds aanwezig. Wanneer de eerder vernoemde steun rond 1670-1680 dollar het niet houdt, dan ligt in theorie de weg vrij open naar 1450 dollar voor goud en 12 dollar voor zilver. Maar een liquiditeitscrisis is wat men een tail risk’ noemt, een vrij extreem scenario met een lage probabiliteit. Bijvoorbeeld het omvallen van Lehman Brothers en de coronapandemie waren tail risks.

De aanleiding voor een liquiditeitscrisis kan bijvoorbeeld een onverwachte monetaire zet zijn van centrale bankiers of bepaalde ontwikkelingen op militair vlak. Tot nog toe verliep de beurscorrectie vrij ordelijk maar er kan ook paniek uitbreken bij enkele grote investeerders of bij de retail beleggers die door ‘margin calls’ verplicht posities moeten liquideren. In dat scenario gaan niet alleen de grondstoffen maar ook de beursindexen verder onderuit. Ik ga daar voorlopig niet van uit, maar helemaal uitgesloten is het ook niet. Om die reden is het absoluut niet aan te raden om met leverage te werken (hefboomproducten). Fysiek goud en zilver zijn in de huidige marktomstandigheden de meest redelijke en meest veilige keuze.

Het veel hoger dan verwachte inflatiecijfer in de Verenigde Staten (9,1%) leidde niet tot een verdere stijging van de tienjaarse rente. De rente op korte looptijden gaat wel omhoog, wat een extreem vlakke tot zelfs inverse rentecurve oplevert. Op korte termijn zijn alle ogen gericht op de centrale bankiers. Donderdag 21 juli vergadert de Europese Centrale Bank. Een verhoging met 25 basispunten (0,25%) is de consensus maar ook een stap met 50 basispunten is niet uitgesloten. De ECB moet een dreigend recessierisico en de interne politieke problemen (o.a. Italië)afwegen tegen de hoge inflatie.

Op 27 juli is het de beurt aan de Federal Reserve. Na het hoger dan verwachte inflatiecijfer van juni lag plots een verhoging met een vol procentpunt (100 basispunten) op tafel. Op basis van de CME FedWatch Tool gaat nu nog slechts 29,1% van dat scenario uit. Een ruime meerderheid verwacht een verhoging met 75 basispunten.

De gouverneur van de centrale bank van Oekraïne liet tegen nieuwsagentschap Reuters weten dat sinds de start van de Russische invasie voor 12,4 miljard dollar aan goudreserves werden verkocht. Dit geld diende niet om de lokale munt te ondersteunen maar wel om de invoer van noodzakelijke goederen te bekostigen. Door de beperkte uitvoermogelijkheden voor energie en granen komen er veel minder buitenlandse valuta het land binnen.

Bronnen: Reuters, CME FedWatch Tool

Onderscheid fysieke goudmarkt en papieren goudmarkt

Voor veel investeerders in goud is het onderscheid tussen de fysieke goudmarkt en de papieren goudmarkt nog niet helemaal duidelijk. Dit is nochtans cruciaal om de prijsvorming van goud beter te begrijpen.

Bij papiergoud gaat het over termijncontracten of futures met een bepaalde afloopdatum. Deze worden verhandeld op verschillende termijnbeurzen waarvan de Amerikaanse Comex de grootste is. Andere handelsplaatsen zijn de Shanghai Gold Exchange, de Dubai Gold & Commodities Exchange en de Tokyo Commodity Exchange

Uit een rapport van de London Bullion Market Association (LBMA) blijkt dat in 95% van de gevallen de termijncontracten worden doorgerold naar een latere afloopdatum. Er vindt dus geen fysieke levering plaats. De handel in fysiek goud via de termijnbeurzen is met andere woorden heel beperkt.

De fysieke goudmarkt is een ‘price-taker’ en geen ‘price-maker’. Dit betekent dat de prijs van fysiek goud in hoge mate wordt bepaald door de prijs op de termijnmarkten. De prijs van munten en staven schommelt dus mee met de papieren goudprijs. We maken hierbij abstractie van de historische goudmunten omdat deze een verzamelwaarde hebben en er bij de prijsvorming andere aspecten kunnen spelen.

De globale bovengrondse voorraad fysiek goud bedraagt ongeveer 200000 ton. Goud kan niet worden bijgedrukt maar moet worden gemijnd of gerecycleerd. Daarbij telt enkel het goud uit mijnbouw als netto ‘natuurlijke’ aangroei. De gemiddelde jaarlijkse inflatie bedraagt ongeveer 1,5% Bij termijncontracten is die schaarste er niet. Die kunnen naar believen worden bijgedrukt (en vernietigd) naargelang de behoeftes van het handelsplatform.

Goud wordt door verschillende types investeerders gebruikt als hedging-instrument. Dat komt omdat goud, gemeten over een langere periode, een negatieve correlatie heeft met de prijzen van andere activa. Goud dient voor investeerders dus als bescherming en als diversificatie-instrument. Voor deze doeleinden is het niet praktisch en ook niet haalbaar om met fysiek goud te schuiven. Daarom werden de termijnmarkten ook ontwikkeld en is de ‘papieren’ omzet veel groter dan de fysieke omzet.

Dat is bij veel andere grondstoffen ook het geval maar specifiek voor goud is dat metaal het niet of nauwelijks wordt verbruikt. De vraag naar investeringsgoud (staven en munten) en juwelen kan stijgen terwijl de papieren prijs wel daalt. Bij geen enkele andere grondstof is de ‘disconnect’ tussen de fysieke en de papieren markt zo groot.

Op langere termijn is er wel een verband tussen de fysieke markt en de goudprijs. De redenen waarom iemand fysiek goud koopt, hebben met name te maken met de bescherming van de koopkracht over een langere periode.  Ondanks de stijging van de rentevoeten ligt de inflatie nog steeds een stuk hoger. Dit betekent dat de reële rente negatief blijft en obligaties geen alternatief zijn. Deze elementen worden vroeg of laat ook weerspiegeld in de prijs van papiergoud. Op het niveau van de centrale bankiers wordt goud gebruikt als diversificatie van de valutareserves.

Auteur: Koen Lauwers
Koen Lauwers is Master in de Handels- en Consulaire Wetenschappen (KU Leuven Campus Brussel) en behaalde een aanvullende Master in de Bedrijfsinformatica (Vrije Universiteit Brussel). Na een carrièrestart als IT-specialist bij Volvo Group (1997) werd de lokroep van de financiële markten te groot en besloot Koen zijn beide opleidingen te combineren en in 1999 als onafhankelijk analist aan de slag te gaan. Aanvankelijk volgde Koen de technologiesector maar na het barsten van de dotcom-zeepbel en een diepgaande studie van de monetaire geschiedenis (Mises Institute) verlegde hij zijn focus naar grondstoffen met een voorliefde voor edelmetalen en gerelateerde aandelen. Net op tijd voor de supercyclus in grondstoffen die de rest van het decennium duurde. Koen bouwde die specialisatie verder uit en doet sindsdien aan onafhankelijke beleggingsresearch voor verschillende marktpartijen (family offices). Daarnaast schrijft hij voor diverse financiële titels in Nederland en België. Dankzij meer dan 20 jaar ervaring beschikt Koen over een groot netwerk in zowel de mijnbouwsector, fysieke goudhandel als asset management.